Zawał serca
Do najbardziej charakterystycznych objawów zawału serca zaliczamy: silny najczęściej za mostkowy ból, promieniujący do lewej ręki, szyi, pleców, niekiedy brzucha, uczucie niepokoju, lęku pocenie się, nudności, wymioty, uczucie gwałtownej duszności połączone z sinieniem powłok skórnych i kołataniem serca. Do 44 – tego roku życia można zaobserwować np. niespecyficzne bóle w tylnej części klatki piersiowej. Często zawałowi serca może współtowarzyszyć wstrząs kardiogenny, który zostanie opisany później. W konsekwencji zawału serca może dojść do utraty przytomności i zatrzymania akcji serca.
Postępowanie ratownicze:
W przypadku podejrzenia wystąpienia u poszkodowanego zawału serca układamy chorego z lekko uniesioną górną częścią ciała, natychmiast podajemy 1 tabletkę nitrogliceryny (może być to nitrogliceryna w formie sprayu), sorbonitu, polopiryny (aspiryny) celem rozszerzenia naczyń krwionośnych, jeżeli po okresie czasu ok. 5 min. nie ma poprawy, czyli ból się nie zmniejsza można podać kolejną tabletkę nitrogliceryny. Kontrolujemy oddech poszkodowanego i w przypadku jego zaniku przystępujemy do natychmiastowej reanimacji. Staramy się, aby pogotowie ratunkowe jak najszybciej po jego wezwaniu znalazło się przy poszkodowanym.
Wstrząs kardiogenny
Wszelka dysfunkcja pracy serca w tym zawał serca może prowadzić do rozwoju wstrząsu kardiogennego. Serce podczas zawału nie jest w stanie w wystarczającym stopniu zaopatrywać całego organizmu w tlen. Objawy tutaj występujące to: osłabienie, szybkie słabo wyczuwalne tętno, blada skóra pokryta zimnym potem, dreszcze.
Postępowanie ratownicze
W pierwszej kolejności należy tutaj sprawdzać podstawowe funkcje tj. oddech. Po stwierdzeniu braku oddechu natychmiast musimy przystąpić do reanimacji. Poszkodowanego układamy z lekko uniesioną górna częścią ciała, okrywamy kocem uspokajamy, po czym wzywamy pogotowie ratunkowe.
Udar mózgu
Szczególnie u osób starszych w sytuacjach oddziaływania na nie silnego stresu może dochodzić do udaru mózgu. Do klasycznych objawów udaru mózgu zalicza się: występujący nagle silny ból głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi, zawroty głowy, zataczanie się podczas chodzenia, drgawki i nagłe osłabienie siły mięśni i czucia np. jednej kończyny, prawej lub lewej połowy ciała (paraliż prawo lub lewostronny),zaburzenia widzenia, jedna źrenica rozszerzona nie reaguje na światło, druga funkcjonuje w sposób normalny, zaburzenia mowy (bełkot, nieartykułowane dźwięki), nieprawidłowe opadanie jednego kącika ust po porażonej stronie ciała.
Postępowanie ratownicze:
W pierwszej kolejności należy tutaj monitorować podstawowe funkcje życiowe. Poszkodowanego układamy w pozycji wygodnej i w przypadku braku oddechu przystępujemy natychmiast do reanimacji. Jak najszybciej osobą z udarem mózgu powinno zająć się pogotowie ratunkowe, czynnikiem warunkującym późniejszą skuteczną rehabilitację jest czas, w jakim poszkodowany trafia na neurologię. Osobę starszą trudno jest czasem przekonać do natychmiastowego położenia się w szpitalu.
Wstrząs
U ofiar, świadków wypadku jak również w grupie ratowników możemy spotkać się ze zjawiskiem wstrząsu jako stanu bezpośredniego zagrożenia życia. Nie należy tutaj mylić pojęcia szoku powypadkowego z pojęciem samego wstrząsu, który określamy jako zaburzenie krążenia groźne dla życia. Omówiony został wcześniej przy zawale serca tzw. wstrząs kardiogenny obecnie zajmiemy się wstrząsem hipowolemicznym. Jakiekolwiek zaburzenie krążenia z reguły prowadzi do mniejszego dostarczania do poszczególnych komórek organizmu krwi i zawartego w niej tlenu. Organizm jest w krótkim czasie zdolny do obrony przed wspomnianym wyżej zjawiskiem. Następuje tutaj zjawisko tzw. Centralizacji krążenia tj. krew kierowana jest z mniej życiowo ważnych części organizmu do mózgu, serca i płuc. Obrona organizmu jest jednak krótkotrwała i dochodzi do rozwoju typowego wstrząsu hipowolemicznego mogącego kończyć się zejściem śmiertelnym, jeżeli wcześniej nie podejmiemy odpowiednich działań ratowniczych. Do wstrząsu hipowolemicznego mogą prowadzić krwotoki, rozległe oparzenia przebiegające z dużą utratą płynu komórkowego, zatrucia z silnymi wymiotami lub biegunkami, nadmierne wydzielanie potu np. podczas porażenia słonecznego. Każde dodatkowe zdenerwowanie osoby poszkodowanej nasila tutaj objawy wstrząsu. Do najbardziej charakterystycznych objawów wstrząsu możemy zaliczyć: osłabienie, nitkowate, przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno, przyspieszony, płytki oddech, zaburzenia termoregulacyjne tzn. poszkodowany ma zimną skórę pokrytą lepkim potem występują dreszcze, nudności, wymioty, pojawia się wzmożone pragnienie, zaburzenia świadomości, wszystko to w konsekwencji może prowadzić do utraty przytomności.
Postępowanie ratownicze:
W pierwszej kolejności staramy się usunąć przyczynę wywołującą wstrząs - np. tamujemy krwotok, chorego układamy w pozycji przeciwwstrząsowej (chory leży na wznak z nogami podniesionymi ok. 30 cm ponad podłoże), okrywamy ciepłym kocem, nie podajemy niczego doustnie, uspokajamy i regularnie sprawdzamy oddech. W razie utraty przytomności prowadzimy natychmiastową reanimację (sztuczne oddychanie, zewnętrzny masaż serca). Jak najszybciej wzywamy fachową pomoc lekarską. Wspomniane wyżej ułożenie poszkodowanego nie może być zastosowane, gdy stwierdzimy uraz czaszkowo- mózgowy, uraz kręgosłupa nagłe duszności i bóle w obrębie klatki piersiowej lub nadbrzuszu ( zawał serca). Oczywistym jest, że podniesienie nóg przy współistniejącym zawale serca musi spowodować obciążenie niewydolnego serca dodatkową porcją krwi a tym samym w konsekwencji śmierć poszkodowanego.
Urazy czaszkowo-mózgowe
Ważnym jest, żebyśmy byli w stanie rozpoznać symptomy urazu czaszkowo – mózgowego lub urazu kręgosłupa i wykluczyć w tym momencie stosowanie u chorego klasycznej pozycji przeciwwstrząsowej. Uraz czaszkowo – mózgowy rozpoznajemy po silnym bólu głowy występującym u chorego krwiaku okularowym dokoła oczu, wycieku płynu mózgowego, krwi z uszu, nosa, lub po tylnej ścianie gardła, wymiotach, zaburzeniu świadomości, krótkotrwałej utracie przytomności, zwolnionym tętnie.
Postępowanie ratownicze:
Osobę ze stwierdzonym urazem czaszkowo – mózgowym pozostawiamy w pozycji półsiedzącej z głową odwróconą w kierunku urazu, z którego następuje wyciek płynu ( np. lewe ucho), nigdy nie wolno tamować tutaj wspomnianego wyżej wycieku natomiast należy go maksymalnie ułatwić, również osoby nieprzytomne układa się w pozycji bezpiecznej z ułatwionym odpływem płynu np. z ucha. Największe kłopoty ratownikom z reguły nastręcza udzielanie pomocy u osób z podejrzeniem urazu kręgosłupa. Do objawów urazu kręgosłupa zaliczamy: wszelkiego typu zniekształcenia, krzywizny kręgosłupa, stwierdzaną przy dotyku dużą bolesność wyrostków ościstych, utratę czucia, porażenie kończyn i tułowia, niekontrolowane odruchy fizjologiczne, zaburzenia oddychania. Za szczególnie groźny uważa się tutaj przypadek uszkodzenia kręgów szyjnych. Zawsze podejrzewając, że może dojść do tego uszkodzenia a tym samym porażenia wszystkiego w dół zakładamy kołnierz celem unieruchomienia odcinka szyjnego kręgosłupa i nie ruszamy poszkodowanego. Transport organizujemy tylko w wypadku bezpośredniego zagrożenia życia i musi się on odbywać na podłożu twardym. Jeżeli podejrzewamy uraz kręgów szyjnych wykonujemy test kolanowy, prosimy poszkodowanego o zgięcie nogi w kolanie, którego nie jest w stanie wykonać w momencie porażenia.
